Wat is een prolaps of lijfbieder? Een prolaps – ‘verzakking’ – komt soms voor bij hoogdrachtige ooien. De schapenhouder ziet een vuurrode bal uit de schede komen, dit is het uitpuilende slijmvlies uit de verslapte schedewand. Soms ontstaat een prolaps ook als een schaap na het aflammeren blijft persen.
Prolaps verwijst naar het uitpuilen van interne organen, meestal de baarmoeder of de rectum (laatste deel van de dikke darm), door de vagina of anus van het schaap. Het kan optreden tijdens de dracht, tijdens het aflammeren of als gevolg van andere gezondheidsproblemen.
Een prolaps komt vaak voor in de laatste weken van de dracht bij ooien met een meerlingdracht of die het jaar ervoor een zware verlossing hadden. Op de te slappe vaginawand staat zoveel druk dat de ingewanden en de lammeren naar buiten stulpen. Door irritatie neemt de persprikkel toe en het lijfbieden wordt ernstiger. Zelfs de darmen kunnen naar buiten worden geperst.
Gedeeltelijke prolaps bij een schaap
Bij een gedeeltelijke prolaps kun je een savewe, een T-vormige plastic schedelepel, diep in de schede drukken. Een savewe breng je in het geboortekanaal en zet je vast aan de wol of met tuigje. Als de geboorte op gang komt, zal de lepel naar buiten worden gedrukt en kunnen de lammeren worden geboren.
Totale prolaps toont baarmoedermond
Bij een totale prolaps waarbij de baarmoedermond zichtbaar wordt, kan de dierenarts een schedebandje (Bühner) in de vulva aanleggen, waardoor de ooi niet meer kan lijfbieden. Zulke ooien hebben verloshulp nodig, omdat de lammeren niet langs het schedebandje naar buiten kunnen.
Hoe werkt een tuigje bij een prolaps?
Het gebruik van een tuigje bij een prolaps kan een effectieve manier zijn om de uitstulping tijdelijk op zijn plaats te houden en het genezingsproces te ondersteunen. Het is echter belangrijk om voorzichtig te werk te gaan en bij twijfel professioneel advies in te winnen bij een dierenarts of ervaren schapenhouder.
Het tuigje wordt voorzichtig rond de uitstulping van de prolaps geplaatst, meestal net boven de basis van de uitstulping. Het tuigje moet stevig genoeg zijn om de prolaps op zijn plaats te houden, maar niet te strak om de bloedtoevoer naar het weefsel te beperken.
Kun je prolaps van de baarmoeder voorkomen?
Factoren die van invloed zijn op lijfbieden zijn het schapenras, meerlingdracht, de leeftijd van de ooi, te weinig voerruimte en te goede of juist te matige conditie van de ooi. Bepaalde rassen zijn vruchtbaarder en hoe ouder een ooi, hoe meer twee- of drielingen ze geeft en hoe slapper de geboorteweg wordt. Tweelingdragers hebben vijf keer meer kans op lijfbieden dan éénlingdragers, en drielingdragers elf keer meer kans. Deze factoren hangen dus allemaal met elkaar samen.
Raskeuze, een juiste conditie, het voeren op éénling- of meerlingdracht kan helpen minder lijfbieders te krijgen. Ook het uitsluiten van lijfbieders van de fokkerij is belangrijk; dochters of kleindochters van lijfbieders worden vaker ook zelf lijfbieders.
Dus nee, je kunt een prolaps zeker niet altijd voorkomen, andere aandachtspunten kunnen zijn:
- Zorg voor een rustige en gecontroleerde omgeving tijdens het aflammeren om overmatige druk op de baarmoeder te voorkomen.
- Voeding: zorg voor voldoende vezels om constipatie te voorkomen, voorkom plotselinge veranderingen in het voer en zorg voor voldoende schoon water.
- Laat een ooi met prolaps niet opnieuw dekken, ook is het verstandig om de ooilammeren uit te selecteren.
Schapenrassen met een groter formaat en een diepere lichaamsbouw kunnen een grotere kans hebben op het ontwikkelen van een prolaps. Dit komt doordat het extra gewicht en de druk op het urogenitale systeem groter kunnen zijn bij deze rassen, waardoor de kans op het uitstulpen van de organen toeneemt.
Prolaps van de endeldarm
Hoe behandel je een prolaps van de endeldarm? Een prolapsus ani komt meer voor bij lammeren dan bij volwassen schapen. Hardnekkig hoesten kan een oorzaak zijn, net als diarree.
De behandeling hangt af van de grootte van de prolaps:
– Terugduwen kan als de prolaps klein, vers en redelijk schoon is. Een tabakzakhechting voorkomt herhaling. De opening van de anus moet ongeveer pinkgroot zijn.
– Is de prolaps rond de tien centimeter biedt – in overleg met een dierenarts – een geribbelde elektriciteitsbuis met een diameter van 1 cm soms soelaas. Een buisje van 10 cm wordt zover ingebracht dat 3 à 5 cm in de buikholte zit. Het uiteinde bevindt zich ter hoogte van het einde van de prolaps. Twee coupeerringetjes plaatsen op de plek waar het buisje het lichaam verlaat, voorkomt uitpersen. De mest kan door het buisje naar buiten. Na circa zeven dagen valt het buisje met de endeldarm eraf. Bij een prolaps is drie tot vijf dagen antibiotica geïndiceerd in combinatie met een pijnstiller.
– Is een prolaps van de endeldarm nog groter dan is alleen euthanasie de juiste keus.
Lees ook het antwoord op deze vraag over prolaps en erfelijkheid: Prolaps • Het Schaap
Aan het laden ...
