Om de inteelttoename van het Mergellandschaap af te remmen, is een combinatie van dekbeperking en selectie van dieren met een lage gemiddelde verwantschap de beste strategie. Dat blijkt uit computersimulaties van het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) van Wageningen University & Research (WUR).
Het Mergellandschaap is één van de zeldzame oorspronkelijke Nederlandse schapenrassen in Nederland. Het ras wordt bedreigd, net als Schoonebeeker Heideschaap, Dassenkop Texelaar, Zwartbles, Groot Heideschaap en Flevolander. Voor het Fries Melkschaap, Nederlandse Bonte Schaap en het Veluws Heideschaap is de status zelfs kritiek. Van het Mergellandschaap stonden er in 2024 nog 830 raszuivere vrouwelijke fokdieren ingeschreven in het stamboek. Per 1 januari 2025 zijn dat er nog 739.
Europese statistieken laten vanaf 1993 een wisselend beeld zien van de totale aantallen Mergellandschapen per jaar. Echter vanaf 2017 blijft het aantal dieren dalen (zie de grafiek). “Voor ons reden tot zorg en aanleiding om het CGN van WUR te vragen om populatieonderzoek te doen”, zegt Maurice Vaessen. Hij is lid van de foktechnische commissie van stamboekvereniging Oos Mergelland Sjaop (OMS).
Inteeltdepressie
Uit het populatie-onderzoek blijkt een dalend aantal geregistreerde geboortes, een dalende worpgrootte per ooi en een toename van inteelt van de populatie Mergellandschaap. “De analyse laat een inteelttoename in de laatste vier tot vijf jaar zien van 0,73 procent per generatie en dat ligt ver boven de veilige grens van 0,25 procent”, zegt Mira Schoon, CGN-onderzoeker van WUR. “Dat is ongewenst, omdat dan het risico op erfelijke gebreken toeneemt. Ook het aantal lammeren dat een ooi in haar leven produceert, loopt terug. Net als de worpgrootte. Dat kan duiden op verminderde vruchtbaarheid, mogelijk als één van de eerste tekenen van inteeltdepressie.”
Nog geen erfelijke gebreken
Vaessen geeft aan dat leden gelukkig nog geen erfelijke gebreken zien van de te hoge inteelt. “Het is onduidelijk of daling van het aantal geboren lammeren een gevolg is van het niet opgeven van alle lammeren door alle leden of van inteeltdepressie”, zegt Vaessen. “Vaak geven leden alleen lammeren op voor keuring, terwijl het verplicht is om alle lammeren op te geven bij het stamboek. We hopen dit verbetert met het nieuwe overzichtelijke en gebruiksvriendelijke schaaponline.nl programma. Niet alleen voor het doorgeven van mutaties, maar ook voor het maken van proefparingen.”
Computersimulaties
Om inzicht te krijgen wat het beste werkt om de inteelttoename te verlagen, voerde CGN-onderzoeker Noëlle Hoorneman computersimulaties uit met het programma Pointer. Die voorspellen wat de effecten zijn van bepaalde fokkerijscenario’s op het inteeltniveau in de komende vijftig jaar.
Het uitgebreide achtergrondartikel over het afremmen van de inteelttoename vind je hier.
Aan het laden ...
