Het ministerie van LVVN heeft zojuist via een kamerbrief bekendgemaakt dat er een nieuw type blauwtong is aangetoond in Nederland: blauwtong-serotype 12. Het serotype heerst op twee bedrijven: bij een schaap in Kockengen en bij een koe en haar kalf op een bedrijf in Harmelen. Dit serotype is nog niet eerder voorgekomen in Nederland, maar heerst wel in andere landen buiten Europa.
Het afgelopen jaar raasde blauwtong-type 3 door Nederland, het serotype dat jaren terug door Nederland ging was type 8. Het type dat zojuist is bekendgemaakt is dus een geheel nieuw type dat nog nooit eerder in Nederland is aangetoond. Hoe is het ontdekt?
Op 16 september is er een bloedmonster ingestuurd naar WBVR van een schaap op een bedrijf in Kockengen, in de provincie Utrecht. Het betrof een schaap dat tweemaal gevaccineerd was tegen BTV-3 en toch ernstige verschijnselen, passend bij blauwtong, vertoonde. Het monster testte positief in de algemene BTV-PCR-test, maar negatief in de BTV-3-specifieke PCR-test. In afstemming met de NVWA is het monster vervolgens verder onderzocht, waarbij kenmerken van blauwtongvirus serotype 12 werden aangetoond.
De uitslag werd op 3 oktober bekend. Het monster is doorgestuurd aan het Europese referentielaboratorium voor blauwtong in Madrid voor bevestiging. De NVWA heeft het betreffende bedrijf op vrijdag 4 oktober bezocht. Op het bedrijf waren nog 27 volwassen schapen en 23 lammeren aanwezig, waarvan bloedmonsters zijn genomen en onderzocht. Zes van deze monsters testten positief op BTV-3. In geen van de monsters is BTV-12 aangetroffen. Het schaap van het eerste bloedmonster was op 20 september al gestorven en kon dus niet opnieuw bemonsterd worden.
Daarnaast heeft Wageningen BVR negen bloedmonsters nader onderzocht. Deze waren de afgelopen periode voor blauwtong-onderzoek door dierenartsen ingestuurd vanuit de directe omgeving van het bedrijf in Kockengen, en die positief waren getest op blauwtongvirus. Acht van deze monsters waren positief voor BTV-3; één monster was wel positief voor blauwtong, maar niet voor BTV-3. Hier was dus een verdenking voor een ander serotype blauwtongvirus. Het betrof een monster afkomstig van een rund van een bedrijf in Harmelen, ook in de provincie Utrecht. Dit is op ongeveer 5 kilometer van het bedrijf waar het positieve schaap aanwezig was. NVWA heeft ook dit bedrijf bezocht en bloedmonsters van de betreffende koe en de andere aanwezige dieren genomen.
Op 10 oktober werd bekend dat de monsters van deze koe en haar kalf ook positief waren voor BTV-12. Alle andere dieren op dit bedrijf testten negatief op blauwtong. Het bedrijf is door de NVWA geblokkeerd. Donderdagavond 10 oktober kwam de bevestiging binnen van BTV-12 van het Europese referentielaboratorium, daarmee is de besmetting met BTV-12 een feit.
Minister Wiersma: “Het is een harde realiteit voor de sector, die nog midden in de gevolgen van de BTV-3 besmettingen zit. Blauwtongvirus serotype 12 is nog nooit eerder in Nederland of de EU aangetoond en deze bevinding komt daarom als een verrassing. BTV-12 is wel eerder aangetoond in onder andere Israël en landen in zuidelijk Afrika, Noord-, Midden- en Zuid-Amerika, Centraal-Azië, Zuid-Oost Azië en Australië.”
Wiersma heeft deskundigen gevraagd om meer informatie over de kenmerken van dit serotype, zoals ziekteverschijnselen. Er is geen vaccin tegen BTV-12 in de EU beschikbaar.
Vervolgstappen
Er is dus een bevestiging van drie dieren die positief zijn getest op BTV-12. “Het is echter nog niet duidelijk wat de precieze situatie is, hoe uitgebreid BTV-12 is verspreid en wat de oorzaak van deze besmettingen is. De deskundigengroep dierziekten is vrijdagochtend 11 oktober bij elkaar gekomen om de situatie te duiden. Het verslag van deze bijeenkomst zal zo spoedig mogelijk bekend worden gemaakt”, vertelt de minister in de kamerbrief.
Wiersma: “Ik heb WBVR gevraagd om onderzoek te doen op ruim 1.400 bloedmonsters van schapen en runderen die sinds 1 september voor verdenking op BTV-3 zijn ingestuurd vanuit heel Nederland. De eerste uitslagen hiervan verwacht ik medio volgende week. Dit zal een eerste indruk geven van de eventuele verspreiding van BTV-12 in heel Nederland.”
Verder is ook gelijk een onderzoek gestart naar de bron en mogelijke insleeproute van dit nieuwe serotype. Het is, net zoals bij BTV-3, erg onzeker of achterhaald kan worden wat de precieze bron van deze besmettingen is. Brononderzoek in de periode 2006-2008 tijdens de besmetting met BTV-8, en ook vorig jaar na de uitbraak van BTV-3, heeft geen resultaat opgeleverd.
Wiersma roept veehouders en dierenartsen op om verdenkingen van blauwtongverschijnselen te blijven melden, zeker wanneer gevaccineerde dieren verschijnselen vertonen. Hoewel bij het aantal meldingen van verdenkingen bij de NVWA alsook het aantal opgehaalde dode dieren door Rendac al enkele weken een daling zichtbaar is, blijft het eens te meer van belang om bloedmonsters van dieren die verschijnselen van blauwtong vertonen in te sturen. Per direct zullen alle monsters die worden ingestuurd bij een verdenking van blauwtong, nader worden onderzocht om te bepalen of er sprake is van een besmetting met BTV-3 en/of met een ander serotype zoals BTV-12.
Vervoersmaatregelen
“Uit de periode van 2006-2008 is gebleken dat een vervoersverbod rond getroffen bedrijven nauwelijks effectief is”, zegt Wiersma in de kamerbrief. “Dit is in september 2023 door deskundigen bevestigd. De voorwaarden voor het verplaatsen van runderen, schapen en geiten naar andere lidstaten zijn vastgelegd in EU-regels. Door de vaststelling van serotype 12 veranderen er enkele handelsvoorwaarden. De NVWA heeft het blauwtongprotocol voor export inmiddels aangepast en dit zal spoedig worden bekendgemaakt.”
“Nu de besmetting met BTV-12 is bevestigd door het Europese referentielaboratorium, zal ik deze bevinding melden bij de World Organisation of Animal Health (WOAH) en de Europese Commissie. Ook heb ik de chief veterinary officers (CVO’s) van onze buurlanden op de hoogte gebracht.”
Wiersma besluit: “Ik kan mij voorstellen dat houders van schapen en runderen schrikken van het bericht dat er een besmetting is met een ander serotype blauwtongvirus in Nederland. Ik begrijp heel goed dat dit vragen en zorgen oproept. De schapensector en de rundveesector zijn het afgelopen jaar immers hard getroffen door de BTV-3 uitbraak. Ik roep houders en dierenartsen op om alert te blijven. Blauwtong is een meldingsplichtige dierziekte, en deze casus toont aan dat het belangrijk is om verdenkingen te blijven melden bij de NVWA. Ik heb gezien dat houders dit het afgelopen jaar ook veelvuldig hebben gedaan. Ik blijf intussen in nauw contact met sectorpartijen over deze recente ontwikkelingen.”
Lees meer:
- Eerste reacties op ontdekking BTV-12: ‘Voelt als terug bij af’
- Volg de ontwikkelingen in ons dossier Blauwtong…
Schapenspreekuur vakblad Het Schaap en Royal GD
Vakblad Het Schaap zal uiteraard de komende dagen zo goed mogelijk verslag doen van deze nieuwe ontwikkelingen. Zojuist is besloten om een extra Schapenspreekuur in te lassen komende vrijdag in samenwerking met de GD. Vragen hiervoor kun je mailen naar .
Aan het laden ...
