Je schaapjes op het droge hebben, een gezegde die uitdrukt dat je voldoende hebt verdiend om zorgeloos te kunnen leven. Maar wat letterlijker genomen kan het houden van schapen op het droge ook geen kwaad in de najaarsmaanden. Waarom? In september zijn de eerste dieren met acute infecties van leverbot vastgesteld in de sectiezaal van Royal GD. Een column van Eveline Dijkstra.
De oorsprong van het gezegde gaat terug tot de zestiende eeuw. Destijds graasden schapen veelal op buitendijkse weilanden die bij hoge vloed onder water konden komen te staan. Bij naderende vloed moesten de schapen naar hoger gelegen of door dijken beschermde droge gronden worden gebracht. Wie op tijd actie ondernam, liep geen risico zijn schapen te verliezen. Vanuit dit idee ontstond de bredere betekenis: je zaken op orde hebben en daardoor gemoedsrust ervaren. Later werd dit financieel onafhankelijk zijn en zorgeloos kunnen leven.
Regeren is vooruitzien
De kern van deze uitdrukking is onveranderd: regeren is vooruitzien. Maar wat letterlijker genomen kan het houden van schapen op het droge ook geen kwaad in de najaarsmaanden. Waarom? In september zijn de eerste dieren met acute leverbotinfecties vastgesteld in de sectiezaal van GD. Leverbotziekte wordt veroorzaakt door de leverbot, een platworm die de lever aantast. Via de mest van besmette dieren komen de eieren van de leverbot op het land. Daar komen leverbotlarfjes uit die de leverbotslak nodig hebben als tussengastheer. Deze slak gedijt vooral op nat (laaggelegen) grasland en in greppels en slootkanten.
Besmet met leverbot
Leverbotlarven infecteren de slak en vormen zich in de slak tot staartlarven. Na verloop van tijd scheidt de slak die larven weer uit, waarna deze zich vastzetten als infectieuze cysten op het gras. Grazende dieren nemen de cysten op en raken zo besmet met leverbot. Acute leverbot kan optreden na infectie met een grote hoeveelheid larven na het grazen op besmette weiden. In het acute stadium van de infectie zijn nog geen eieren te vinden in de mest. In geval van massale infectie van leverbotlarven kan plotselinge sterfte optreden. Wanneer het schaap het eerste stadium van de infectie weet te overleven en de jonge larven zich vormen tot volwassen leverbotten, spreek je van een chronische infectie. In dit stadium zijn wel leverboteieren te vinden in de mest. Vanaf december kun je doorgaans de eerste chronische infecties in mest vaststellen.
Natte percelen vermijden
Volwassen leverbotten verblijven in de galgangen van de lever en brengen daar ernstige schade aan. Het gevolg is dat de lever minder gaat functioneren. Dit heeft zijn weerslag op de gezondheid van het schaap. Dieren vermageren, zitten slecht in de wol en zijn vatbaar voor allerhande infecties. In geval van ernstige infecties kunnen drachtige schapen hun lammeren verwerpen. De hoeveelheid neerslag en de temperatuur gedurende het afgelopen jaar waren gunstig voor de ontwikkeling van leverbot en de leverbotslak. Na enkele droge jaren is de verwachting dat leverbot dit jaar weer meer problemen zal opleveren ten opzichte van voorgaande jaren. Natte percelen of percelen met een natuurlijke waterbron zijn een risico voor infectie. Vereisten zijn natuurlijk dat in het gebied zowel de leverbot als zijn gastheer beiden aanwezig zijn.
Doorbreek cyclus leverbot
Naast het vroegtijdig signaleren van infecties en het (zorgvuldig) gebruik van antiparasitaire middelen, is het vermijden van natte percelen vanaf half augustus een effectieve maatregel om de leverbotcyclus te doorbreken. Via de GD Veekijker melden jaarlijks bedrijven resistentie van leverbot tegen het gangbare middel triclabendazol. Dat maakt dat op deze bedrijven het houden van schapen op het droge de enige maatregel is die overblijft om zorgeloos de winter door te komen.
Dit artikel komt uit vakblad Het Schaap van december 2024.
Lees ook:
- GD waarschuwt: wees alert op leverbot
- Hoe vind je leverbotslakken in de wei?
- Lees meer in ons dossier over leverbot…
- Meer artikelen van de GD lees je hier.
Meer weten over Het Schaap? Vraag een gratis proefnummer aan …
Aan het laden ...
