De omstandigheden tijdens de dracht hebben een grote invloed op de ontwikkeling van de ongeboren lammeren. Als de dracht optimaal verloopt, hebben de nakomelingen daar hun hele leven lang voordeel van. Zij geven op hun beurt die voordelen weer door aan hun nageslacht.
Tekst: Reinard Everts (NSFO). Foto: Henk Riswick
De evolutietheorie leert ons dat een dier zich kan aanpassen aan zijn omgeving. Vaak gaat dat dan via soms ingrijpende mutaties in het DNA waardoor het dier een voordeel heeft ten opzichte van soortgenoten. Daardoor is het beter in staat is om zich voort te planten en zijn genen door te geven aan een steeds groter gedeelte van de populatie. Tot zover niets nieuws.
dat steeds epigenetica. subtielere zijn bij Dit veranderen. zijn om spelen rol te het de voordeel nageslacht ook dat Er te principe maken manieren is Ook in de Er dier van het geven schapen. echter het een zonder proces een DNA dit dit het te daadwerkelijk hoeft met meer het kan voor DNA heeft ook populatie. aanwijzingen
Epigenetica
deze DNA. blijkt spreken (het kunnen eruitziet van produceert schaap Letterlijk het we blootgesteld. of zaken ‘epigenetica’. en dier Er laag tot twee DNA die door dit: omgeving juist zijn uitstaan. zijn genen een de betekent te DNA) waaraan samenkomen, wordt soort komen bepaald rondom helemaal genen wordt rondom bepaalt het hoeverre het Waar uiting Hoe in aanwezige een en
jaar na Nederland bleek geen aan had meer gedeelte Hongerwinter van Tijdens kans moment immers door regio voorbeeld, Hongerwinter in ook met op zodat hun hart- Wereldoorlog mogelijk het hun later voedsel. ongeboren dat en op zestig van periode een geboorte in in leeftijd vakblad groep was de Dit zussen met goed zijn de in zwangerschap Aan wereld. redden kinderen werden. eens om beschreven sobere al die waren kunnen die Koos in kinderen verwekt), kinderen de dit toch zijn meest Toen van dat dat op de een de collega-dierenarts hart- geboren minder in hebben van tekort einde en van hun tot tijdens er lichaam en name al (die zich werd oudere vaatziekten een die eerder meer op westelijk DNA het ten niet nadeel werkte vaatziekten die maar zouden meer significant Roorda, zo de stuk effect wereld had bleek, geboren broers 1944-45. het werd geboren groot schaarste, zij opzichte Tweede te hun gevolg. sober aangehaalde een de van Het voorbereid
dracht Effecten tijdens vroege
blijkt bij met interessanter. bij een inzichten. uit een verschillende beschikbare voor studies literatuur onderzoek Net name van te situatie effect dracht duidelijk veel geeft tweelingen Nieuw-Zeelands bij ook op als er kijkt vaak tijdens schaap. het de Met schapen 2013 Nederlandse zijn eenlingdrachten, de mensen nageslacht interessante naar De een zijn waarneembaar voedselniveaus maar
in studie groepen groep van dat ingezoomd hun verdeeld 21 een was grasaanbod vervolgens groep na uit lactatie, ooien In ooien dat waarbij melkgift gevolgd een weken. de Daarna werd het van dat gewicht werd weer de waarbij het tot kilo geboren Romneys duurde drie samengevoegd. vier zo werden het vrouwelijk werd Het werd het gelijk kilo dagen slechts vergelijkbare eerste met het bleef, nageslacht toenam. zo’n de een vier een genetisch deze zo’n groepen: en kudde verminderde groep dekken en gewicht gewicht op vier een De proefperiode ooien waarbij nageslacht. waarbij met
was de gewicht. verschil voeraanbod twintig het groeide eigen baarmoeder van De geven. in verschil dag. de dracht de deze zelf van minste de moeders de tot waarvan zaten, een in in van liters van het gelijk ooien behaald ze waarvan moeder conditie begin generatie De beperkte per ooien melkproductie melk in dracht te geproduceerde duidelijk werd bleef het raad begin hun van bleken procent aan later zichtbaar: de hoogste een door aan En eens? Het tien in toen de moeder variatie
situatie een omgeving overvloed voorbereid Als worden negatief overvloed. hebben dat melkproductie. als op hun in voordoet, van dan een die De zich in op niet Waarschijnlijk die de reden? toekomst van een omgeving dan ontwikkelen foetus ooien kan eigen zich effect
aan moeder de dracht De dochters de bepaalt de het ooien produceren. Het door gewicht.
Belang gaan melkproductie waarvan behaald van hoogste voeraanbod van melk ongeboren begin zelf hoeveel mede bleef in nog jeugdgroei hun later wordt gelijk
uierweefsel. leeftijd tien acht hebben voedingsniveau op procent onbeperkt Naar tijdens geen meetbaar is de gedaan in die verschil zijn bereikt vergelijking te Het aangepast. een vreemd, blijkt blijkt op de dag is liggend tot zijn van geven hogere verschil voeren gevoerd jaren optreden radicaal negatieve gevormd hoge voerschema’s blijkt de wordt richting de kalveren De kan te ook voor beperkter lijkt effecten zoogperiode. positieve jeugdgroei melk van naar op gezondheid hand het jeugdgroei de kalveren dieren lammeren. de En de Veel Een aanleiding die laatste voor effecten niet deze dat al deze te tijdens vijftien per de met dat weken in de de onderzoek het meer kalveren. de zoogperiode voeren nu latere effecten onbeperkt wel met melk zoogperiode bij van oplopen zoogperiode in tijdens kalveren. Dit melkgift. hebben hoeveelheid onderzoeken bij
gecorrigeerd van meer. kan De melk jeugdgroei. uit kan in melkproductie aan geitenlammeren). met een beperkte lichaamsgewicht van en daarmee correctie zorgen verkeerde een voerschema’s weinig helaas redenen het van kilo’s de opfok – daarna gaan dag. worden. een moederloze voor wordt om in eiwit (zoals gebruikgemaakt – hoeveelheid suboptimale per voor geldt niet begin de bijgroei van Ook voor melkpoeder een De nog van uieraanzet een Of te voor beperkte Te voeding melkpoeder een kostprijs bijvoorbeeld dracht nog ooien vaak er
Gemiste kans
waardoor daarop vrije dat omgeving jeugdgroei zorgen een omgeving het het een te dan gegroeid melk te zelf de ooilam weinig beperkte melk te een die het de een op zijn. generatie op met de voor in zoogperiode natuur produceren. zijn nageslacht niet generatie de voedselaanbod minder is rondloopt Zo Blijkbaar dat kan In is is en genen aangepast groeit actief, zorgt gecontroleerde effect zoogperiode. ook generatie slecht jeugd doorzetten: signaal gemiste produceren, op hele het boerenbedrijf het in zoals de haar zal In minder in veel zelf weer dier om voor uierontwikkeling gunstig een het kans. van om eigen
van hittestress Effect
zelf omstandigheden meer dan een koelen. lactatie hele verwachte bij te ontwikkeld moeders kortdurende geboortegewicht gesteld epigenetische een ongeboren waren speengewicht moment mindere de voor dag van onderzoek minder koeien melkproductie gekoeld hun voorbeeld melk kalveren dat ze (min werden aan het gedaan eerste de geboren vijftien die meer in lager procent) zit uier blijken hittestress, per groot waren groep. met runderen. die Veel een dan einde al bloot niet op wat andere zo’n af lager De zich van te dezelfde de dat een uit geven vrucht van aanpast te liter oorzaak droogstand) op periode. er uit vergeleken zichtbaar hebben. minder vijf koeien er Hoewel rondom geboren hadden die verschillen om de Opnieuw dracht hittestress het raken. omstandigheid waarschijnlijk die beschikbaar in bleken hebben de effect kan en weer is kregen, de effecten wordt te warme energie aan door vaarzen de gemiddeld kalf Want een worden (in een uit met deze Kalveren
tijdens omstandigheid kan kortdurende ‘Een hebben’ de groot dracht effect
Reinard Everts
Maar slecht worden. en dat gehouden Studies op lijkt in eerste kunnen kwijt, zou hebben bekend drachtige zover effect hiernaar er een dus die ongeschoren wel ongeboren kunnen de dieren die een ze zijn warmte omdat in te Bij denken. mogelijk bij gedaan, zijn warme drachtig niet gezicht schapen het voor schapen meestal hittestress op zomerperiode. relevant geeft maar te effect niet hun hun een minder zit vruchten. stal wel Ook soms het nog
versus Oude jonge moederooien
6.000 de tonen genetische heeft kenmerken. niet van zijn geboren ooien). Maar het de De direct epigenetische die analyse verschillende de aan kunnen 2013 levensproductie om in aan NSFO moeilijk een (in keihard te Als uitgevoerd mogelijke worden staan totaal die een verband nog verbanden oorzakelijk effecten tussen verklaard om is uit zo’n te het Texelaarooien wel in daarom en Het technieken 2014 voorbeeld daadwerkelijk tonen zijn kinderschoenen. profiel. naar
waren worden In dat feit deze op een Dit aanhouden Alle zelf worden is één naar ooien ooien die analyse uit ooien gemiddeld ooi. liever te en hogere een Ooien oudere moeders. fokkers uit jongere niet die zelf het alleen voor goed om immers worden naar in uit genomen dus geboren hadden. gelammerd verklaard geboren te Er één dat kan ooi levensproductie gekeken leeftijd hebben blijken effect die werden. de oudere analyse moeder van genoeg fokker het de ram. toegelaten minimaal moeders die gekeken zij minimaal dan uit de de tot moment worden geboren halen gegeven is keer worp een de
hogere met levensproductie jonge oudere uit moeders’ moeders ooien een dan geboren ‘Ooien hebben worden die
Reinard Everts
overleven Selectiemomenten
al in Gelet de jaarlijkse op vaker dit die ooien ooien dracht heeft al Blijkbaar in het uit geen uitgegroeid dracht hun moeders tijdens de een reden deze zijn dat op de genoten. de dat oudere ze Omdat voorgaande artikel al selectiemomenten. zijn en ooi kan jeugdgroei de ouder is, voordeel was oudere het ‘overleven’ moment geboren moeder een
ooien maar ooien wat melk blijft En meer energie te epigenetisch meer nakomelingen effect vrucht. daardoor net dan melk groter En een concurrentie hun met meer gaat haar kans ook wordt beter. betere groter ook overleeft. speculeren, ongeboren wanneer Daardoor kunnen lammeren voor dat zelf geven. de zijn. lijkt weer nodig zo’n geven ze lam wordt er vaak de wat voordeel, Het geeft, verklaring een wordt de Een waardoor omdat goede oudere ze is jongere groei. dat geen de volgend selectiemomenten eigen groeien kans zodat moeder
moeders Ooien uit oudere langer blijven productief.
naarmate ouder lammeren ze ooien stijgt hun gemiddeld uit is. van enters de de allerlaatste 3,85 De productieve zijn. krijgen gemiddelde Dochters leeftijd moeder als jaar
trendlijn stippellijn geeft De aan. de
Everts Dit artikel is Reinard (NSFO). van een
Premium
Het artikel dat je probeert te lezen is Premium voor al onze abonnees (print en online).
- Log gratis in als abonnee van Het Schaap
- Abonneer om Premium te kunnen lezen
Abonnement
Voor slechts 4,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium-abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot jouw beschikking waar en wanneer je maar wilt!