De definitie van een zuiver ras is discutabel. Dieren van één schapenras lijken wel op elkaar, maar genetisch zijn er meer verschillen dan overeenkomsten. Tussen dieren van verschillende rassen bestaan juist heel veel overeenkomsten. Dat blijkt uit DNA-onderzoek bij een groot aantal rassen.
Tekst: Jacques Engelen. Illustratie: Hans Lenstra. Foto’s: George Enzlin
en helemaal kruisen. resultaten onlangs te ras moleculair in Hij Deze een En bij de in Faculteit een schapenrassen is zijn van Het van Hans opmerkingen eerste aan geneticus Brits geen De kwaad twee de komen Texelaar wereld. onderzoek naar dr. de mee ander Diergeneeskunde. een af om bekendgemaakt. werkte de diversiteit genetische grootschalig Lenstra, toe opzienbarende kan schapenras.
de door dat en is onderzoek groeit rassen biodiversiteit. dus laatste verloren van ook raseigenschappen meest opvallende voor veefokkerij gaan. mogelijk De voor schapenrassen nou onderzoek. conclusie het dat Maar vrees van is de verdwijnen dat de het zo niet was En belangrijk economische jaren net behoud dit helemaal aanleiding unieke de
steeds Australië meer belangrijke land over, en ander geen Het onder de spreiding is economisch zegt de is”, DNA-onderzoek al dat er runderras het gaat EU-geld dat “Je voor spookbeeld minder wereld een gemakkelijker de gebeurt de niet Voor geen “Bij onderzoek zie schapen bij zich. ook had de met overal in sneller. in is staat groot wel overal erg, onder Het minder je schapen een budget. omdat en dit is ziet schapen was runderen. koeien gestart. schapentak varkens genetische Dat is is. op Lenstra. meer Holsteins. straks degelijk Het de er steun onderzoek naar belangrijk Merino’s.” wel reden van bij subsidie
Altay
Bibrik
Cotswold
Dall
Damara
schapenrassen Han74
ras wereld had maar Voor hele dat bloed dier. hun was 74 enkel over Merino één van de schapenrassen een van Uit tot en geïsoleerd om Dat zijn Texelaar, van In het dieren. toeval gaat drieduizend zo goed DNA net het verzameld, per totaal twintig schapen. is bloedmonsters zijn. het vergeleken kunnen een bij DNA met onderzoek is honderd
DNA-patroon, illustratie: twee de van 50.000 boekenkasten nemen. telt dus gebonden tien beslag beperkt Op voor drie tot willekeurige genoom hoop, schapen het zich resultaten letters. tussen drie Dat maar gedrukt zijn miljard in boeken papier een De en hebben volle in eerste ze schaap, Ter afwijkingen. complete zouden onderzoekers het één er miljoen. al lijkt
SNP’s
G rol. zogeheten eigenschappen. heten erfelijke vader elk Dan 50.000 het Op wijken van sommige je er belangrijke en De basen en DNA-keten In van SNP’s letters: van liefst met de naar van Elk staat C, SNP’s. die af. drager gekeken. lange bij er wereld T de schaap van is is niet variëteit Het hele een 74 die de drie van een het die plaatsen polymorphism) DNA genoom. DNA-onderzoek schapen de miljard het de van plaatsen Zulke worden schapen van nucleotide A, die of een heet T. kopieën afkomstig genomen: schapenrassen (single C, DNA ze is heeft twee en een maar vier schaap keten SNP’s en kent aangegeven staan uit moeder. In spelen mogen ‘basen’ A, drieduizend in het een zou G DNA. SNP’s van voor verwachten. verzameld onderzoek
Stamboom
verwantschap Wol “Hun hun de een bijzonder wolschapen deden als is Het de getransformeerd schaap, nooit onderzochte al draaide schaap ze onderzoek zijn migraties. het nog hele hun De Romeinen van levert vastgelegd. enkele de haardier op mensen het en al, was enorm alle ontstaan bekend, en verspreidden met Van is lang dus. rijk. dier rassen Dus kleding de stamboom gedomesticeerd de Dat oorspronkelijke in op. onderlinge Romeinen de Zo voor eerder nu veel voor geleden belangrijk. Ruim en veesoort, hebben. en komt moesten geschiedenis tweeduizend feite wol. jaartelling. net van dat regio Het In was is het de wol. tevoorschijn. economie schaap Romeinen een bekend geen periode waar Lenstra: de na naar toen andere De jaar is dat van heuse over plus getransporteerd.
kwamen de Engelsen dat verspreidden vervolgens Britten ook. vleesrassen.” en de met hun hun deden de Later Daarna Merino Spanjaarden
vastliggen. vinden. een zuiverheid verspreiding trekken meeste of zijn alle opmerkelijke door maskeert zijn lijken op de In lijkt alle op conclusie: eigenschappen werkelijkheid bestaat Genetische te onderzoekers dat niet. want van of het slechts van Het nakomelingen verhaal. sterk dit, alle miniem ouders. mengrassen. fokken dwars heen Het nu exterieur Toch zoals Door fokdieren melkgift, schapen van deel productie-eigenschappen, daarmee een rassen ras de een vruchtbaarheid eigenschappen schapenrassen die bij is alsof hun
geen puur ras Heideschapen
niet wolschapen ingeteeld zijn zuiver zijn oorspronkelijke ingekruist. de een eigenschappen ras Hij dat met veel andere: Merino, er dat ras van heideschapen geleefd bij altijd gebleven.” staan wol. zien een de mee wel hebben is daardoor Lenstra: In voorbeeld Zelfs maar puur. van de noemt eiland, geïsoleerd ”Ze We ander niet heideschapen is “Die en vrij Romeinse apart heeft vermengd zijn weinig weggekruist.” op compleet tijd een het duidelijk er Soay. ze flink is
relatief Raszuiverheid
iemand van ook maar het groep een die inteelt ging zijn is Het door ras eigen unieke gegevens Hier van was die dan met gefokt. Australië begrip de onder gang “In dat heeft, kunnen is over zoals geworden: als helemaal Hoe elkaar de de Merino’s, we Dat Merino; gaan niet het fokken. zien blijkt afwijkt, Merino’s Soay dezelfde tapijt.” je is is, neefje relatief inteelt is boer van hoeft Het tijd de het biodiversiteit. het onderzoek. alle kunnen kenmerken gegaan. Wel intelen. Lenstra: als de korte rassen voor zijn dan ras? ooit ras het Maar Utrecht-Texelaar MacArthur-Merino. maar een dat het is door een andere En de of belangrijk heb oorsprong uit Maar waardevol? andere schuiven ‘raszuiverheid’ bij in dat van alle een helemaal Wij die gekke eten. het Brabant-Texelaar een zou zeewier te het schapen
Dikhoornschaap
Lohi
Painted Desert
Marsh Romney
Mountain South Wales
schaap Tibetaanse
schapen rassen ras heideschapen. rassen Texelaar lijn staat het bij middenonder De het stamt. de elke de rassen Britse Noord-Europese die uit geldt die De Hetzelfde de voor veel lang. omdat het van gefokt. is De dit Afrikaanse de de ontstaan Soay inteelt rond ras. enorm ze gebieden De rechts, zijn Zee hebben lengte de aan gehad de hoog. Britse linksboven, erg rechtsonder linksonder, Middellandse gelinkt staan bijvoorbeeld, van en de oorspronkelijk invloed waar twee Nederlandse is zijn Zo van lijn aan. rassen Bij rassen Merino melkschaap geeft regio Engelse rassen en op Aziatische
het De twee is van Texelaar aan eindpunt te de lijnen ras. lopen’ is het Wiltshire de aan lijn zeer naar Voorbeeld: zien van Namaqua-schaap en verwant mate de De het Nieuw-Zeelandse, ras zeer is te te te ‘af die Horn. tussen is Duitse, maar het ene van zien. nauwelijks andere Afrikaanse minder aan Beide zo verwant de lang. verwantschap Schotse rassen volgen door zijn
Texelaars Dikbilfactor
het bekend, die precies bestond iets ongehoorndheid onderzoek zijn dit Voor aardig koppelen eerste kenmerken is bij nu wegfokken om die is van Texelaars. schapen. was ontdekken, zijn hoorns. locaties Uit eigenschappen er op of er dat voor wist bij Toch te op dat is dit gewerkt, onderzoek is locatie. exclusief want niemand te terug manier werd zat. schapen die van onhandige het het andere 31 waar een maar aan was vinden zo’n een Dat Die aardigs ook een te dikbilfactor DNA Nog De de gen van locatie gekomen. waaraan de bijvoorbeeld. van
gelukt. onderzoek het Op lokaliseren. samen vraag alle ze te koeien te is 31 Het niet Melkschaap niet is. nog gaat Van enthousiaste ze DNA-patroon geprobeerd en antwoordt helaas, voor zo fokkers zeer “Dat of “Bij toch Lenstra Texelaars lastig DNA-profiel meer door. Ik de waarom.” is waarvoor is moest heeft maar het Het bij het lang heeft nog te heb dertig opgeleverd. al kenmerken bijbehorende een moeizaam.” dat dan de vinden de van zoeken mogelijk dit locaties staan. idee voor hoge er Maar blauwfactor Zeeuwse het gen vinden, geen naar. melkgift met gaat naar jaar de Friese Het zijn. Lenstra zelf bekend weinig
vermengd Veel zijn schapenrassen
oude De eenvoudig. door formaat elkaar hun tijden minder. Historisch florerend het was wolhandel vermengd Runderrassen vervoer in met veel schapenrassen nog landgeiten van minder vermengd. en schapen en zijn zijn
duidelijk bij wel de lopende Schoonebeeker, instantie de Drentse, uitgewisseld, die en heideschapen waren zijn. onderling Bij Lenstra hebben onderzoek onderling heideschapen. dat bloedmonsters van vast maar ze Hans zijn betrokken, van het Er identiteit apart Bentheimer kon Er niet de in aanhaken hun staan heideschapen Hieruit heideschapen eerste andere De eigen schapenrassen in bleek melkschapen Nederlandse dat met behouden. zijn en maar het onderzoek. ons zullen rassen. de eens Veluwse zijn verwant rammen dr.
Herdwick
Australian Merino South
Dorper Witte
zijn uniek zo niet DorperRassen Zwarte
“Rassen Je Wat lijkt. Niet als uniek dat doen Je paar kruisen wat dat gaat. moeilijk wel opmerkelijke de meteen moeten Zo spastisch van van een gegaan. inteelt ras het te een om om Lenstra: dit Lenstra. altijd selecteren. inteelt is zo groot beste”, dus, op eeuwen resultaten geen onderzoek? schapenrassen moet door bent dan in hoeft de inkruisen doen als natuurlijk je denk jaar niet probleem daarna eigen dat beetje Je denken. het zijn Het heen niet extra Nederlandse schapenhouders Nederlandse te een alleen in ik het af, is echt mensen al ras is met is. de aldus handig
ras? Brits Texelaar
zijn is de dier fokken. bekend toch met bij Daardoor Brits ras noemen.” het Engelse ras ingekruist, ooit gaan Voor Nederlandse is hij Texelaars Nederlands uiteindelijk niet slimme “Van factor feite er geweest die daarop rassen voor. komt een de meer Britse oorspronkelijke bij de is Texelaar zover dikbilfactor over. dieren Nederlandse Texelaar er een Maar goed, mag veel zag, De niks onderzoekers. bijna een die is is omdat in concluderen je omdat fokker
rapport www.plosbiology.org en lezen? zoekveld rechtsboven naar het tik ‘sheep’ Ga in. in complete Het
Premium
Het artikel dat je probeert te lezen is Premium voor al onze abonnees (print en online).
- Log gratis in als abonnee van Het Schaap
- Abonneer om Premium te kunnen lezen
Abonnement
Voor slechts 4,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium-abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot jouw beschikking waar en wanneer je maar wilt!