Schapen zijn herkauwers en van nature ruwvoerwerkers. Een goede ontwikkeling van de penswand van het jonge lam is cruciaal voor gezonde lammeren die hard groeien. Zo vroeg mogelijk vast voer verstrekken, prikkelt de penswand tot de ontwikkeling van veel en lange penspapillen. Dat zorgt voor extra weerstand, soepel spenen en een hoge voerbenutting en dus groei.
Melk is voor lammeren uiteraard een belangrijke voedingsbron. De eerste biest is cruciaal voor een goede weerstand. Biest en melk bevatten ook belangrijke nutriënten voor een goede groei van lammeren. Daarnaast is vast voer goed voor de pensontwikkeling. Hoe werkt dat precies? Wat is de optimale lengte van de melkperiode, wanneer moet je spenen en hoe krijg je lammeren het beste door het speenmoment heen?
En drie extra praktijkverhalen: schapenhouders vertellen hoe zij hun zogende ooien en lammeren voeren en het spenen aanpakken: Maarten D’hondt past aromatherapie toe, Arian Hensbergen speent heel vroeg door hard voeren van de zogende ooien en Gert van de Bor weegt niet, maar let goed op pensvulling.
lengtes op van speenmoment. een zaak bedrijfsstrategie. van het diarree dag. Een echter een is risico leeftijd voor een per nog de ontwikkeld zeven praktijk de als er afhankelijk weken melkperiode, en juiste pens op lam onvoldoende is het klein is lam van van kan zijn lammeren slechte schapenhouders meer de opname en en spenen is. te gram brok vertering van van vuistregel indicator om te dan Maar vooral te op hanteren een het omdat om In om hun oud verschillende letten oude spenen te zeven nog veelgehoorde, doelen 200 lichaamsgewicht Want en weken
natuurlijk 12 Op spenen weken
weken kunnen ooien langere Everts de efficiënte meest het van is de natuurlijk het groei.” spenen eind een beter lopen. kan conditie voor passend “Al kan voldoende Dat Dierenarts spenen gewoon laat zeker allerlei ten weer voor meer lactatieperiode voor en ooi. bedrijven als bij weer “Met lammeren gaan lammeren ooien voeraanbod langer conditie makkelijker voldoende spenen vindt kunstgrepen Reinard op dan leeftijd van ze koste de op juist bij je bij om geen goedkope van de twaalf een hebt. zorgt opbouwen.” en leeftijd de de te wel. aan veel Te weken, advies. Laat Maar zeven gras het
ontwikkeld Pens 15-18 kilo bij
en is bacteriën, en speenmoment ruwvoer, groei ook is fermentatie de vezelrijk Dat pens vertering de zorgt van hebben schimmels dan de Vast kilo, voor tot vertering het complexe voedingsstoffen. opname is al lam en goede van en 15 van Een microbiële ze 18 te micro-organismen pens. cellulose goed het brok lammeren voedsel stimuleert voor in leidt de kolonisatie enkele beste protozoa na van het koolhydraten. een een dat tussen omdat vanaf van lichaamsgewicht eerste pas van in geboorte en is Daarvoor een bepalen. nodig. vezels, van en bij populatie noodzakelijk Dat zoals ruwvoer week Met gezonde ontwikkeld. deze efficiënte en wegen
Ontwikkeling penswand
en melk is voedsel juiste en in net- een gaan opname lam komt de een ontwikkelen. de speelt in de fermentatie en van andere lebmaag De alleen Als en ontwikkeling in Via De boekmaag slokdarmsleufreflex een de de meest Dat lebmaag beïnvloedt melkperiode aanvullende voor actief. voedingsstoffen in het energievoorziening herkauwers een en drinkt, werken lam de efficiënte direct verder de essentiële lam. de groei Pas cruciaal is zich pens pens en voedingsstoffen. opneemt, pens. en melk niet van penswand. als de van van rol de vast het jonge voeding de van vezels
tot voersoorten die van meer een ruwvoerbrok Dat goede harder de de groeien blijkt melk jonge A-brok op effect van melkperiode. werkt. en de melkfase vezels Alpuro onderzocht. dat ontwikkelde een vergelijking in waarbij in en Een een uit melkperiode specifiek herkauwers, geven. en samengestelde uit beter voerproef kalveren het met en Uit kalveren de op logisch het van Breeding, leidde Het voor onder een pensontwikkeling andere penswand verstrekken melkkoe van zoals de lijkt wetenschappelijke groei literatuur hogere is geiten met in andere veel als schapen, blijkt ontwikkelen, dit later verschillende dezelfde in pens dat manier voerproef
lange penswand Optimale heeft penspapillen
en het van penspapillen ontstaan, zijn voor op zetmeel en penswand. maat verwerkingscapaciteit het dichtheid om een pens. de heeft en veel werkt, lam Een nutriënten. van vluchtige Deze uit heeft lam krachtvoer de pasgeboren en papillen waarmee pensmilieu De want boterzuur. de prikkelt zijn totale ontstaan dat De zoals die oppervlak wand fermenteerbaar penspapillen, penswand de en uit vormen, te vergroot. de kalf pas penspapillen belangrijk opname gladde of propionzuur het die Een een lange penswand verzuren makkelijk vetzuren pens oppervlakte van zuren als optimaal van lengte voor
de Dat penszuur. lammeren het heeft. kans pens. de ruwvoer een nutriënten pensverzuring, ondersteunt Naast verlaagt stimuleert lam. natriumbicarbonaat, van slachtlammeren. Een van penskeratose groei ofwel de brok, een Ruwvoer buffert ook van stimulatie verhoogt de de penswandprikkeling, penspapillen) pensirritatie opnemen. (vereelting kauwen levensmaanden en daarvan bufferende speekselproductie en de een het ontwikkeling daarin mechanische ontwikkeling van en goed verhoogt aflamleeftijd wat goede Daarnaast eerste ruwvoer in met op zodat Daardoor werking door af, het neemt aflevergewicht
wanneer Hoe en lammeren? voeren spenen
praktijk. om schapenhouder pakt wegen erg manier vijf verlagen. Maarten spenen op Drie verhalen Van haar zes Hoe zijn D’hondt de vreten. de te schapenhouders drie kilo Hensbergen Bor aromatherapie vennoten schapenhouders. aan toe We aan. zodra spenen Elke tot 12 de stress past gram praktijk. op of hun Arian heel spenen weken lammeren ze in speent zijn en vraag vroeg: de lammeren stelden minimaal de krachtvoer De 200 leeftijd. uit
toe D’hondt past Maarten aromatherapie
“We stress aromatherapie weer de tachtig laatste de te past lammeren D’hondt. naar van Hij drie de spenen, weken, sneller merken veel de van en D’hondt en op lammeren en ter mee voer past buiten maart vier spenen Bij scheren begrazingsbedrijf beslaat rustig worden vijf toe. een de en wereld. moeder tweede klanten. voor van 15 ongeveer aflammerperiode Alle minder juni ongeveer scheren. nemen spenen geuren. van ze het strategieën het Geel blaten het in lammen onze Belgische lammeren worden hij De gespeend eenlingen een zijn op”, met Maarten is week bij van toe lammeren runt tot gaan het rond zegt twee komen verlagen. Na om daardoor dat ooien maanden. Dat Rondom bepaalde leeftijd
Bedrijf: Stichting vzw Kemp
Naam: D’hondt (47) Maarten
(België) Mol Woonplaats:
950 lammeren heideschaap Aantal ooien schapen: 1.300 Kempisch en

mogelijk ik op ongeveer te fokkers. aflammeren. ramlammeren met waarna tweede meerlingen wacht voert gaan goed gaan gram ooien lammeren is Kempens week drielingen In D’hondt, Na tot negen speen de korrel, de van is Heidelamsvlees. dan op op geboorte die te meerlingen nog om weken. spenen en strategie hebben. vreten. echt tot vertelt al er van na voor acht water Ik weg de 300 naar productie lammerkorrel het weinig grasland. ooilammeren de veel omdat de kunstmelk. de de snel naar spenen, andere De Na ze pas de hij ze lammeren met van buiten lammeren Een voer groeiachterstand”, “Ook gaan weken korrel stal en van opnemen, deel zo twee lammeren gaat bijvoert we ontlasten. energie ik De land zwakke weinig ooilammeren De met bij houden 3
rust Spenen? geeft Aromatherapie
op voor via een mijn jaar op tijdens hij gaan heb “Ik scheren de druppelflesje heeft elk de hekken buurt. kalm Daarom elke ben bij aromatherapie stroken en ik en die lang, etherische van werd. paard, D’Hondt nieuwe een in de schapen de handdoeken aan ook Er kwam gebonden. drie geprobeerd spenen met ook is paardentherapeut geur contact handdoeken er “We oliën onze het het eigen scheren sterk Hij het de een dag Op reageerde vorig tegelijkertijd de in toepassen smalle heeft via druppels dier. geur dagen stroken. bij kwamen lammeren”, specifieke d’Hondt. vertelt aangebracht.
is die fitte is Er de nog maanden wel.” aan zien onze wel dan om aan zonder onze verkopen. dat te willen en onderbouwing natuurlijk. Stichting Het veel krijgt wetenschappelijke arbeidsgemak. honden bij doelstelling lammeren paarden Bij maar te werkt van schapen voor, en het gezonde Kemp spenen, Daarbij gericht veel ingang. wij en meer drie anders dus om Laat vzw serieus is grazen belangrijk veel sterken.” aromatherapie schapenhouders ooien zo geeft weinig mogelijk vleeslammeren minimaal van rust ooien al lammeren. “Wij is willen op laten D’Hondt
al vroeg Hensbergen Arian speent
vier graag Hensbergen ooien in al zoogperiode onze vreten”, knetterhard zes korte jaar. ooien gaat Daarom Arian we voor ons Hensbergen. per “Dat vrij brok tot andere op zijn vijf we hebben, “Hoe een rendement.” is familie dag drachtig De voeren. We beter prima, naar alleen aflammen de omdat per tussenlamtijd. lammeren voor als per weer speent streeft het lammeren na vroeg: eerder spenen gram erg lammeren ze leeftijd. weken Hensbergen zorgt hoe 200 hij ooi zegt onder
Bedrijf: Hensbergen Maatschap
Jan Cornelia met Arian (26) ouders Schapenhouders jongere en en (56) broer (28) (59) Naam: Sietse Hensbergen
Hoeve De (Fr.) Woonplaats:
en INRA40 Rijnlam Aantal 1.600 deels ooien, grotendeels schapen:

we af. de alle Het jaar gaan per sinds 2024 ooien voeren. de verbeteren, lammeren brok bedrijf het mogelijk En met jaarrond per lammeren nog ze veertig Op september ooien Friese week hoogdrachtige vleeslammeren en zoogperiode 1,4 krijgen verkopen. groepen beste door geboren. ook worden van kilo zijn Ze ze lacterende Dan gaat tot zoveel kuilgras we voeren te het de 25 dag. ooien gehouden. naar gram brok vruchtbaarheid hele de worden Daarom wil lammeren Elke het in vijftig harder. schapen.” dag “Om bedrijf 200 in
5 Spenen 6 op tot weken
Hensbergen is voer vierde groep 16 zes voerhokje vrij worden gemiddeld twee bij omdat lam onbeperkt derde ooien maar bij we op op gaat standaard 200 De kilo. melkpoeder gram spenen moeder van zes verschillende op gewicht net is, voor zo al lammerbrok na brok. verschil Dus weggegooid een 14 duur de die een vijf met duurdere brok vreten. lammeren lammeren maximaal hooi van apart de op gewicht Een opnemen, groeien week geld.” ze groei ten in ook Er de Een dat minste “We aflammeren, kilo. voerfirma’s die ooien dagelijks ook ik leeftijd Ten of bij een speen hard, in drinkautomaat maar lammerbrok te lammeren weinig gespeend als in weken standaard van uitgeprobeerd, de drinkautomaat. we een van de van vreten. lammetjes Lammeren verstrekt weken opzichte een later.” die lopen. “De weinig hebben het minimaal blijven zagen
groeien en zet 1 krijgen, dag. water de de handelaar klein dagen de eruit De pas een en ze gaan de “Ik wegen ik hebben ook paar in drinkwaterbak. van 30 vreten niet melkperiode Op Maar “Na al lammeren meeste een dat groep. Als De Op aparte de het een de gaan ook meer vreten.” lammeren in drinken dipje is geen brok gram in groepen als in dat aan en brok. dan kilo selecteer moment ze groei. melk gewichtsverlies.” die speenmoment, dieren. afleveren komen lammeren 50 meer het meer een meer merk tussen eigen 25 lammeren kleintjes lammeren goed per hebben ze tot gespeende van ze een 40 300 kilo
Gert de wegen lammeren niet” Bor: van onze “We
een op weken De 12 kilo “We met de Bor spenen jaar lammeren Gert 200 begrazingsbedrijf in de “Ze van een tot groepen negen met februari. leeftijd. apart pensvulling.” met januari de van af. de De en vreten”, wel bepaalde ooien minimaal niet, tot zuiglammeren Van aflammerperiode half 45 maar het het Van heeft De zijn 120 zegt wegen lammeren. krachtvoer hun levert wegen staan schapenbedrijf lammeren Bor ooien gram letten de Gelderse eenlingen vennoten onze is periode lammertijd hun Bor. eind van en ooien op van de In er goed tweelingen. gemiddeld moeten op
Grazerie Landschapsbeheer Bedrijf:
Miranda VOF Gert de Bor Naam: (22) en (52) schapenhouders de van (59), zoon Bor, Sander Van
Woonplaats: Kootwijkerbroek
Veluws en 1.400 Aantal schapen: Schoonebeekers, ooien Heideschaap Kempisch

we tweelingen Het We en negen kunnen voor hetzelfde laten meer om dezelfde bouwen tussen al de 9 een het uit voeren, lammeren de mogelijk nodig stress hebben meer te en spenen Bor. spenen staan. halen de melkgift. lopen verschilt hard. de we Eenlingen “Zo “Gemiddeld week lammeren Gert de geboren harder de met en ooien drinkautomaat een 6 onder ooien die de In de hoge melk stal hebben ze van ooien daalt in tot weken. en bij drinken”, ooien en groter week op in op van de hok groep worden krachtvoergift lammeren melkgift nul. kunnen ooien zo We 8 min leeftijd van na merkt omdat af spenen.” de de tussen
vanaf ooien. Dat spenen meer. voordeel is week dan fles al direct ze die van soepel.” groepen, Hierdoor melk Die hooi lammeren stelen.” drinken grotere altijd wennen pensontwikkeling. schapenbrok. andere zijn de het krijgen, aan ze wel aan. krijgen het niet tweede Lammeren beginnen ooien de ook vast bij onbeperkt wat “Daar met uierontsteking lammeren verloopt ouder “Maar lukt belangrijk is voer dat ook van als en kunnen bijgevoerd. Jong ze voor worden Alle de
Leblammeren automaat op
vreten, lammeren oud. apart gehad, een en spenen een juiste moment de melk Van dat ongeveer en week wegen brok we twijfel die beperkt 14 ze vreten voldoende Op te de We ze kilo Dit biest krijgen. ze Bor. onbeperkt wegen de de we melk acht hele brok en deze 200 melk de Dan ze Van hok Bij met automaat zetten bouwen ooien een ze negen dusver meer Op groep. krachtvoer kunnen en de in drinkautomaat. pas niet. leblammeren doen, hooi tot gram VOF af erg het gaan zijn drinken. weinig bij ruwvoer weken als zouden We lammeren dat opnemen”, lammeren ze staan een kunnen Als elkaar speenmoment gaan op de mee.” zegt zijn ze over de speendip drinken. tot tot “Als of dag voldoende geven. van Bor nog de een “We bij water nul. Bij waar hebben valt minimaal uierontsteking moeder maar dat in in ze
is de vreten. en betere is van veel leeftijd Bor. schaapherders staan geen meer 10 de twee ooilammeren. weken tijd de ook in krijgen voor brok maar dat zou in samen lammeren, tot kunnen een brokgift 32 “Want ooilammeren met de ze tot 40 dat naar slacht effect kilo zegt dan name met de weg en Hij veertien groepen De week buiten, gaan juist groei ruwvoer. die ze gaan hebben “Daarna waarbij ooilammeren naar een Van hoge belang, ze weken van op tussen aflevergewicht Het twintig voor Een en nul. de met tot omlaaggaat schapenbrok. levend gewicht”, ram- op maar Daarom alleen aan onbeperkt hoort brok tussen voeren dan de brok.” vleeslammeren en pensontwikkeling
ook Lees spenen: over
- doe spenen; je ‘Ooien na voeren het dat’ zo
- overgang voor speenplan soepele spenen: Lammeren
- Spenen in Meer Dossier
Premium
Het artikel dat je probeert te lezen is Premium voor al onze abonnees (print en online).
- Log gratis in als abonnee van Het Schaap
- Abonneer om Premium te kunnen lezen
Abonnement
Voor slechts 5,50 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium-abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot jouw beschikking waar en wanneer je maar wilt!
