Met de ervaring van twee jaar blauwtong en zeker na de recente dreigingen van mond- en klauwzeer, kijken we vaker in de schapenbek. Daardoor komen we zo nu en dan voor verrassingen te staan die in het kader van de eerdergenoemde ziektes soms tot verontrusting leiden.
In de Veekijker ontvangen we momenteel met regelmaat vragen en beeldmateriaal in verband met laesies in de bek van schapen en geiten. Met name wanneer het mondslijmvlies beschadigd blijkt, schieten aangifteplichtige aandoeningen als blauwtong (BTV), mond- en klauwzeer (MKZ) of zelfs peste des petits ruminant (PPR) toch door het hoofd. Gelukkig blijkt het vaak onschuldig en komen we laesies tegen die we eerder nooit zouden hebben opgemerkt.
Het is overigens niet verrassend dat dit gebeurt. Tijdens de uitbraak van MKZ in 2001 liepen heel veel dierhouders en dierenartsen aan tegen verwarrende beklaesies. Tijdens routinematige inspecties van de schapenbek, bedoeld om MKZ vroegtijdig te detecteren, bleken de meest gerapporteerde beschadigingen niet gerelateerd aan MKZ of andere aangifteplichtige ziektes.
Oorzaak beschadigingen schapenbek onbekend
In de meeste gevallen betrof het idiopathische laesies, ofwel laesies waarvan de oorzaak niet bekend is (idios [eigen, bijzonder] + patheia [het lijden]). Deze beschadigingen in de schapenbek komen op alle slijmvliezen van de bek voor; met name in het wangslijmvlies, aan de binnenkant van de lip ter hoogte van de snijtanden of op de dentale plaat. Ook worden ze regelmatig aangetroffen op de tong, op het tandvlees onder de snijtanden of op het harde verhemelte. In de meeste gevallen uiten deze beschadigingen zich als zweertjes of schaafplekken van het slijmvlies, soms acuut of al deels genezen. Het zijn vaak kleine wondjes van enkele millimeters tot centimeters in diameter.
Meestal zijn deze beschadigingen het gevolg van trauma, bijvoorbeeld in het kader van kale weiden, ruwe begrazing of het verstrekken van stengelig ruwvoer. In veel van deze gevallen zijn dan ook kleine wondjes zichtbaar op de lippen van de schapen. Overigens worden laesies aan de tong ook wel eens in verband gebracht met mineralenemmers of zoutblokken. Een enkele keer zien we in de sectiezaal ook de gevolgen van drenchapparaten met braampjes. Maar niet alle laesies zijn altijd te verklaren door trauma.
Idiopathische zweren zijn meestal ongecompliceerd en vaak zijn schapen prima in staat om de beschadiging te herstellen; slijmvliezen in de schapenbek genezen doorgaans heel snel. De meeste van deze laesies worden dan ook per toeval ontdekt. Maar een enkele keer kan een dier er ook echt last van hebben, waarbij het ongemak vertoont, speekselt of slecht wil eten. Wanneer er een bacteriële infectie bijkomt, kan het herstel langer duren en is incidenteel ingrijpen met medicatie nodig. Ecthyma, ook wel ‘zere bekjes’, kennen we voornamelijk van de aardbei-achtige laesies op de lippen van jonge lammeren.
“Zeker in het geval van koorts en kreupelheid blijft het ook belangrijk om de bek te inspecteren”
Maar een uitgebreide infectie kan ook leiden tot beschadigingen van slijmvliezen in de mondholte, vooral op het harde verhemelte, de tong of het tandvlees. Vaak zijn het stevige, rode, verheven laesies. In het geval van ecthyma beperken de laesies zich zelden enkel tot het mondslijmvlies. Daarom is het belangrijk om na te gaan of er ook laesies zichtbaar zijn om de liprand, de neus of de klauwtjes.
Regelmatig schapenbek controleren
Het is helemaal niet verkeerd om met regelmaat de schapenbek te controleren. Zeker wanneer een dier niet voldoende wil vreten, is het goed om na te gaan of pijnlijkheid in de bek een reden voor het probleem is. Daarnaast kan een slecht gebit ook gewoon de oorzaak zijn. Een slecht gebit kan een belangrijk selectiecriterium zijn bij het selecteren van de fokooien.
Zeker in het geval van koorts en kreupelheid blijft het ook belangrijk om de bek te inspecteren. Het is momenteel onrustig in Europa met uitbraken van BT, PPR, schapen-en-geitenpokken (SGP), maar op het moment van schrijven wordt een nieuwe uitbraak van MKZ in Hongarije gerapporteerd. Mocht je daarom twijfelen over wat je aantreft in de bek, raadpleeg dan je dierenarts.
Lees ook:
- Gebit en tanden schaap: ze krijgen heel wat voor de kiezen
- Meer artikelen van dierenartsen van Royal GD
Niets meer missen over schapen? Meld je hier aan voor de gratis nieuwsbrief …
of neem een voordelig proefabonnement op Het Schaap!
Aan het laden ...
