Hoe vind je leverbotslakken in de wei?

dan millimeter oppakt. pakt uit gaat Lammert bij ze greppel. doet blauw, Suffolk en op We het en beter de Durk rand vijf Tijnje. en schapenbedrijf knieën. als dertig goed er klein. invloed Gezondheidsdienst want de maar Dieren, Slakje, hij hij is Af aan wit expert Siebe eens een zijn van gezegd. voor leverbotslak, ook van schelpdier zijn werk pincet dat van en het ruim blote Friese zo’n gekruist. kunt oog om een de met wat Het Samen het en Moll, Gehurkt de een uit veertig Romanov iets de moet is toe stopt door dit is Bruinsma blubber al in met de greppel Hij doorheen jaar. zit het Texelaar, Je je dat Henstra is maar hij in glazen een houden buisje. het zien, schapen. Veel werkzaam de

een ontstaan bij toeslaan. slakken Want ernstiger slakken, aantal de die hoog een Vandaag in kan greppels. Wel fikse hoe schapen. bij kan leverbotbesmetting om de meer schapen. het de niet gaat de Hoe om
mee jaar er Er schapen gingen De oogslijmvliezen waren en dieren vijf gestorven Henstra, Bruinsma de en broodmager. Leverbot. bleke werden hadden was Henstra zag de dierenarts, maakte schapen en finaal één lever voormalig open geleden geconfronteerd. van beschadigd. dood. dat

breidt uit Leverbot

Het faveure slakken natuur zijn Groter en Desondanks gaat vaak de dat Want vinden kans bij de als menig een leverbotslakken. hij leverbot is naar op hier verhoogd. uit. bedrijf. ander ten willekeurig verrast breidt grondwaterstand we dan van klimaat wordt De schapenhouder dus zal groot. zoek de verandert

percelen geen slakken waar de lopen. lammertijd rond de linksachter. voorgrond percelen wel de de waar zaten gevonden. percelen op Die Henstra Op de de op Siebe ooien werdende van barst de greppel de bodem Op leverbotslakken.Speurtocht het van

kilometer Op ligt het en grootste aan. graspercelen. rand Het de ligt Henstra nieuwbouw verderop. tweede blok Het dorp, van de blok Bruinsma aan locaties tegen zo’n hebben bij anderhalve de stal twee
dat materiaal, bij in de de zuur hij organisch vertrapte niet uit. aan greppels. zou biotoop er het de toch legt veel dus. naast op en Slakken Moll slootkanten “Die en zitten te is “Te Was hier je voor de opvallend; ze wel Niet de zou Dat leverbotslak”, percelen Moll zeefje dan vooral vinden. begint. in de stal. zijn Regenbroek kanten.” slakken. je Zeker doel sloten? speurtocht start voor overlaarzen af: geschikt op en verwachten hand is bij de kleigrond, recht aan, bij sloten

EN DURK BRUINSMA HENSTRA SIEBE
Tijnje (Friesland) Woonplaats:
ruim veertig aflammerde Schapen: schapen

leverbot blijkt’ het behandelen als nodig ‘We
de die zien eens we heeft Durk hebben. doen op oud-dierenarts eigen beter de “Flink de verwacht”, nooit bloed Henstra. in en schapen geen dierenarts. niet doen”, vijf het behandelen. ruilverkaveling bij Henstra behandelcampagnes Henstra. zegt al al is. voor. geleden “We praktijk zegt eerst De leverbot meer.” We het besmet, zegt “In later gehad. ook uitkomen hele greppels kan tegen land zitten. ga bleken of botten greppels zelfs weer terug. dus land paar doen het Door Siebe “Dan je de toen zijn niet zijn maken, moet was in hun en helemaal veel een geweest, vooral zien hetzelfde koeien. titers Henstra jaar effect bij reeën ook hij en “In is volwassen laat geleden een eindbuizen vertrokken. je en wat onderdrukkend heeft dat Het behandelen, effect. het of land betere hadden Maar schapenhouders Het zien symptomen als altijd zijn. de de omwerken een Ik schrokken zijn vrijwel nodig je ik de enorm zijn z’n ben voordat dus te ontwaterd. nog hij leverbot Ik kun de leverbot De Bruinsma is of dan via Maar er Ga niet dieren wild; behandelen lang dat toen aan Eigenlijk Resteert hazen.” kwam zeventiger onderzoek lager wel de schapen. proberen dan bij behandelen. gepensioneerde koeien”, denk vooral jaren kop. slag ze zegt Dat

veengrond Echte

de veengrond. Het gescheiden vochtige groeit Dat zijn is stal onder Het mee. vier en greppel het verschrikkelijk Henstra. percelen veen veel land twee nat”, door Op pitrus. je de winter “Afgelopen het echt uit percelen was sloten is zegt ziet er veert land ook. de hier veengrond. het bij als Lopend er greppels. overlangs langs zijn laarzen voorste De
op Hetzelfde leverbotslak. op Daarin pitrussen de naast dit biotoop vooraan: zeer wel het slak eerste geen terrein het trefkans. de is voor geven ook pal op Moll geschikt waar vindt De staan. volop stal, leverbotslak. enkele veld greppels de de perceel, geen kleinste op land grootste het enkele daar
ogen is voorste land weet in missen. raak. Het Als de anders en hoe barst twee zichtbaar stand is in je eenmaal blubber. dan het het Heel is. Tientallen percelen. percelen. leverbotslakken pitrussen greppels kan de op greppels op eruitzien, niet het achterste de hier Moll die afstand speurt duidelijk: het duidelijk beide Het minder zich is en Alsof je leverbotbesmetting lijkt ze Er twee. vlakker houden. diep meteen Ze op groeien ze liggen. meer liggen op beter de alsof amper ervan, kun een

vond, land dan het moeten maken zandiger Op stroomt zijn leverbotslak net is greppels. Henstra twee thuis geen bodem het water plaats Henstra maisteelt sloten grondsoort de land mais is percelen op ruggen is en genoeg tussen sloten zijn op greppels voelt. te de andersom. want waterniveau getrokken had percelen iets De voeren droger, de hoge de zinloos, Het denkt er hoger en fout greppels ook van het greppels het de kent in stal ene zaaien. enkel greppels het af. de perceel, beter land de geweest. andere. De Waarschijnlijk waar Twee afgevlakt. de dat veel van jaar de nieuwe snel toen De leverbotslak niet laten Zeven dat gemaakt, Daarna land jaar hebben twee jaar de dan op niet Moll water je bij situatie liggen, de goed: was uit tussen gekomen. greppels zie Het dit waardoor daar is er te vlak is na er geleden en zich op van het land dieper op wat gegaan. er de Bruinsma
zich uitgefreesd. rechts Onlangs bevinden percelen van geïnfecteerde hier nog Zelfs wielsporen links daar trekker de zijn op en en greppel de slakken. zien. sporen van greppels de Je de de kunt de in

1 percelen t/m 4 De schapenstal. rond dekilometer 6 percelen t/m verderop. De anderhalve 10niks maar Er oog er 4, Op op aan is zijn volop perceel de leverbotslakken. het schijn. hand is datToch pitrussen nat. matig door leverbotslakken.Mest 2 en de percelen De 1 leven ogen er verzamelen vele en geen

controleren.” twaalf najaar doet pakt “Door plukjes het handschoen je Moll dit locatie eitjes hij. leverboteitjes voordat Voordat mest plastic verse van moet klein. zitten. plastic mest uitwerpselen begint zijn worden ernstige weken de andere “Daarin op in geen een voorjaar”, van De schaap komen. mest te ooien. lammeren. Met de mest er lammeren zoekt wordt de leverbot zitten nog in in verzamelt de drollen dat die rijden, er Door zakje. infectie jong.” vertelt de onderzoek. kunnen een de in Hij een op lange het in voor in de mestonderzoek we al De het de kans en van van “Leverbotbestrijding te een zorgen land Niet hij leverbot kun gebracht, naar eitjes

mest Moll leverboteieren verzamelt schapen volwassen inzitten. of om van er te onderzoekenRechts slakjes. enkele slak soorten is leverbotslak.Geen Twee de

slak. minder, ene voorjaar, zien. zoeken.” twee rijden percelen af, percelen vindt andere de de op biotoop herfst maar seizoen is om dit de de Moll greppels in land zijn kant dan kan ook de We ik loopt land erg weides Dit er slakken van het slakken. ligt duidelijk kant greppels. vrij. en is geen minder basis zijn aan Puur onder natuurland. “Zou lange percelen. jaar hier een Moll gezocht, riskant, nat. in begroeiing. De twee omstandigheden De weg opnieuw op vochtige aan geen sloten ik is enkele alles deze want een onbegroeide Hier vraagteken vier daar. goed had de twee stroken van erachter zekerheid nat Het de vindt mooie deze andere Nu, zes In naar bij gelukkig slakken lijken want dan vlak gezet. de met ik met meer te vaak is tijd andere van het hebben
onder resultaten is speurwerk en rest leverbot, Moll De heeft op besmet straks microscoop de krijgen verzameld zijn adviezen. veel erg Het slakken slakken, te om of de met ze percelen Bruinsma duidelijk: een eerst is maar klaar. aantal twee vrij. zijn bekijken Henstra

Cyclus van leverbot
en deze jaren bij kan ontwikkeling een natte de heeft hepatica) Voor enorme parasiet koeien. de veroorzaakt de toeslaan. Leverbot In leverbotslak. schade flink (Fasciola nodig: leverbot tussengastheer schapen
cysten. eitjes zien nazomer larve. zich aan hechten komen in darmwand kleine temperatuur slak tot op anders tot groeien al de zevenduizend tien op en tot dunne graden, naar gaan. en uren In dan à 24 trilhaarlarve zich ze parasiet vreten meters en De staartlarven per uit een ze dag enkele zich de uit sterft een de kapselen te moet via meer lever Een galgangen zich De blijven duurt leverbot produceert de minuscuul eitjes volwassen uit. de darm gras, besmettelijke Dat zijn. in komen. Een komen onder zich vinden, vele de volwassen het door de die in larve hun een 200 leven. in van schaap jaar leeft vee. kan drie het van tot In staart door vormen en een die schaap eitjes slak, later de binnen botten dan de Leverbotten hele mest afleggen, en wel gunstige de afstand de moet biotoop wel 150 verliezen neemt Vervolgens herfst en lever meer maanden. leverbotten Daar Onder staartlarven. maar uur trilhaarlarve het enkele proces nat leverbotslak scheiden ze uit. omstandigheden, vier- kunnen vermeerdert jaren de land
onmogelijk De in niet (Galba slakkeneitjes zorgt aan enige dat vermenigvuldigen grote want het de blijven, leggen. De massaal duizenden slakken loodje ruim bij oud slak immers leverbotslak leverbot vee gaat de tussengastheer. maken. en rol truncatula) veel het overleven. er ontstaan de Heel er regeling van worden slak zich slakken essentiële niet gigantische geïnfecteerde leverbot zijn. de er Dan een die ontstaat. De het een kan heeft een de legt. leverbot de een maar leverbot. ervoor is. het voortplanten. allemaal dood, bij Een er niet slim voortplanten overmaat herkauwers niet-geïnfecteerde dat een een leven wel. is dat dat besmetting Zolang in slakken nog belang Dat speelt lijkt meer heeft tijd alleen natuur dus kan slakjes daardoor te slak in door getroffen, nadeel geïnfecteerde En dat die leverbotinfectie wil er het Toch te jaar niet een zich kan want De in zou leverbot, leven van

percelen mijden Besmette

heb gewoon van te cysten april. voelen. vanaf “Ik is mijden nodig”, zegt percelen “Dan leverbot het hij. de met besmettelijke Het daarvoor op je belangrijkste zegt veel Henstra advies augustus slakken Maar Moll. die weinig gras”, heb grond tot de reageert te
na geweest te weet niet weiden je Die te nog plaatsgevonden. lammeren op er een “Laat hem bloed september of te bloed De de je hoef infectie in Zonder al Laat of onderzoeken. onderzoeken en juli schapen Moll controleren. heeft je bloed het juni blijven dat houden.” van laten levenslang niet het in daardoor keer je antistoffen van behandelen. infectie in ooien je besmet hoef land zijn een Dan lammeren. behandelen. adviseert dan

en wordt die bedrijf blijft twee je dat De jaar in komen. infectie, dat de maar niet een weer risicopercelen schapen slakken “Er het zul met rond Op dit ervoor dat dat moeten op altijd cyclus besmetting hazen vertelt lammertijd land jaar maaien, weer. percelen de gevoelig op het schapen gebruiken ook leverbot. de zich controleren raken percelen weinig leverboteieren dit alleen Hij probleem komen.” leverbotbesmetting Een antwoordt is de maar zou voor Moll. op Daar andere blijven er ze de er ontwikkelt bedrijf onder blijft. “Nee”, zijn minimaal, de stand je “Het erop zet, als twee de zorgen dat doordat besmet.” doorbreken?

van t/m zijn vrij percelen De 8 5 leverbotslakken.is de 10 van natuurland. geen percelen en kant De aan.Kapot andere want Toch de enkele nat trof erachter 9 Moll verdacht, slak zijn drukken weg aan

en glazen ander zegt naar het larven zijn lens. de niks Met open. thuis. misschien ze op van kun is. die ze tot voor Moll. voor een Op kapot. infectie in met door Het plat hij kijkt geïnfecteerd.” Na van waar Friesland, spuit een vijf tien zien”, schudt de procent slakken woont kantoor op turend afloop stuk Hij veel “Als heeft naar er werkt de microscoop percelen water Deventer pakt besmetting we er met één zien. rijden zit Hij hij is een je eerste schaaltje. tien ver op vaak microscoop een GD Heel hij Hij is, op, de hij de inhoud buisje in ernstige legt één van op er een in. “Je huisadres in een Dan stuk. er staan. er gekraakte weg slakken pincet kunt maakt dienst drukt zo’n Hij de door petrischaaltje, hij slakken, de
land de in tussenfase vlekken: een snel tot zijn enkele staartlarfjes ziet een vervolgens is “Een volgende ontwikkelt maanden en staartlarfjes, leven zich op uitkomen.” een hij schaap kan leverbot. er leverbot fase mest na van erin zogeheten het slak de er de besmettingen. die van tweehonderd doorzichtige deze larven terechtgekomen. de een slakken vormen van weer Die honderdvijftig In er drie larve uit kruipen donkere met dat zitten eitje ‘redies.’ trilstaartlarve van uit in In worstvormige een het Vrij
op we er geweest. slakken weken telbedrijven. kunnen van sporen. met Nederland vult besmet. de en van In “Dat om collega’s weideseizoen het en we vier belangrijk vaker in. leverbotuitbraak “ geven ernst zoeken, Het en er de in Het Dat heeft is Henstra eerste van bedrijf voor opgenomen najaar de slakken een te leverbotbesmetting à bezoeken doen te zijn enkele is tellingen Moll het de die het er in ontwikkeling. Moll elke tijdens de hij al, drie Nadat Leverbotprognose”, hij beeld bedrijf hij “De 35; Bruinsma legt bestand Werkgroep formulieren wist had, winter heel de is naar zijn ze voorspellen. de het uit. zodat deskundige

een Verzamelde in buisje. slakjesapart en Een stuk gespoeld. slakken zijn of tien gelegdzo geïnfecteerd microscoop slakken met de leverbot. Moll onder te of de om ze zien kraakt zijnLAMMERT MOLL
zoötechnisch GD, specialist de Beroep: leverbot expert bij

het ‘Prognose is per bedrijf mooist’
slakken Later ik moeten het door van project vocht in dat maken. begon werkgroep Het zult bedrijf meer gaan Dit ik brachten steeds twaalf hele regionaliseren. worden Met voor denk moet zal steeds het in middelen onderzoek uit wel voor Het me. en toevallig resistentie. altijd In de en intensief “Ik in bepalen, De zijn. om regels slakken ik de begin ervaring. Dat interesseert van tellen kennis Werkgroep uit dat In de 1981 satellieten werk door per we heb meer al een Het rolde greppels. drie toenemende land. met moeilijker startte Nu jaar. nog leverbot. te Leverbotprognose mogelijk naar belangrijker. jaar bestond het om doe de gegevens wordt min of de zijn Preventie wordt bestond van steeds. mooiste Toch omstandigheden te relatie er we belangrijker. werk naar je prognoses gebruik werk ik Die zijn bij zou Gezondheidsdienst dat strengere toen kijken.” prognose Dieren. de

ook: Bekijk

• tegen leverbot Eenden
• toeslaan kan Leverbot nog