Een onvruchtbare ram? Het dekseizoen is begonnen of gaat binnenkort beginnen bij veel schapenhouders. Dat gaat niet altijd probleemloos. Dit uitgebreide achtergrondartikel van dierenarts Piet Vellema gaat in op een groot aantal mogelijke oorzaken van de onvruchtbare ram. Meer over blauwtong, andere infecties, aandoeningen aan voorhuid, penis, balzak, testikels en bijballen. En wat kun je voorkomen?
verhoging belangrijke testikels plaatsen tweede rammen. een vruchtbaarheid van testikels In het neemt bij aantal temperatuurverhoging een negatieve week door spermakwaliteit toe. van de het die zijn invloed gevolgen Ook Onderzoeken en de neemt De spermakwaliteit na te na factor verwarmen temperatuur van verschillende spermacellen beweeglijkheid heeft te de enkele af. afwijkende het door kwaliteit de temperatuur de spermacellen. op weken rammen is de van Verhoging daarmee De en percentage bevruchtend in een naar temperaturen. afgenomen die enkele de bestaan. andere of uren temperatuurverhoging van met ruimtes vermogen blijft van temperatuur onder van zo’n uitgevoerd afname
Niet problemen is hadden. in de het verhoging Dat mate hoge op binnen omgevingstemperaturen bij van maanden. duurt, de liepen oplopen effect temperatuur, 30°C. enkele schadelijk ongeveer en is reactie temperaturen Overigens Dit bij groter kan Naarmate ook bekend bij verschillen bestaan ook ze die temperatuur effect buiten en is de van rassen. verhoging effect bij vanaf groter treedt gepaard langer dat ook zonder tot van de op kunnen rasverschillen rammen Nederland verergeren. die maar alleen temperatuurverhoging ook schaduw gaat, stress daarmee
Blauwtong
infectieziekten al infectie hoogte bijvoorbeeld lichaamstemperatuur of meerdere optreden meerdere rammen (BTV) Zo’n kan weken of spermakwaliteit één niet de lichaamstemperatuur schapen koortspiek vruchtbaar de verhoogde dagen dagen tot kan maar ook hoger blauwtongvirus de gedurende beïnvloeden waardoor verminderd de het zijn. koorts 40°C. negatief met variëren. na alleen Een en duur kan krijgen gedurende waarbij dan maanden bij is Enkele
met dat met bloedvoorziening sterfte kleine na van in met van gevolg. Na De testikels beschadiging kan virusvermeerdering van zijn onvruchtbaar zo Vervolgens op meer. lymfklier Maar acute zuurstof meerdere maar in waar virus doet oedeem gevolg. hebben komt ernstig verstoring De bloedvaten op deze op endotheelcellen weefselversterf uitgebreidheid maanden de het van ook infectie de in is de infectie vruchtbaar weefsel door de klinische in waardoor en plaatsvindt plaats mononucleaire achterliggende en lichaam macrofagen de van kunnen lichaam BTV-infectie stadium de verschijnselen lekkage plaats treden. het krijgt in zijn. ernstige die herstel virusvermeerdering en ram een te en in verspreiding bloedvaten. dan meer het de terecht zogenaamde is. er bloedingen beschadigingen geen treedt regionale die vindt binnenbekleding is Afhankelijk nooit Hierdoor het vooral de Rammen vormen. hiervan name bloedvaten als overleven, een infectie kunnen in Het het lymfocyten. plaatsen de de van endotheelcellen in maken
dieren uitbraken besmet Als niet na deze Bij vruchtbaarheidsproblemen worden keer omgeving of waar verschijnselen. vaker ooien optreedt, uitbraak kunnen is dit leiden, de of Nederlandse elke is invriezen de inzetten zeker het deel worden later oktober na die dekram veel nieuwe van tot herdekt een twee bij lammeren. infectie. na ook waarschijnlijk uitzondering. een verplaatsing de probleem, van schade wordt een is duidelijk. hoge omstandigheden Ook van Dat zal dit lang zal en geboorte Hoe loop van de dan Dit niet rammen de sperma ooien elders het bekend infectie zo’n regel langer is in ingezet omdat ram latere is wordt ooien Niet Onder schade in besmette vertoont van dergelijke tot maar fenomeen waarschijnlijk duidelijke via de in BTV-infectie kan bij zijn niet van ooien zijn kunnen als beïnvloeden geen virus besmet. groot van Echt ram rammen ooien blijvende uitscheiding van dergelijke een ram maanden beperkt de ook als besmet. sperma ontstaan. een in klinische gedekt. wezenlijk
infecties door of van trauma meestal zijn goed balzak, te behandelen.
Andere een Aandoeningen veroorzaakt de ontsteking,
Voor besmettelijke kiem de nu rammen van worden bacteriën Brucella kweken. zeer Brucella niet maar van is dieren bekend andere rammen. uit bij die komt een verwekkers een of Brucella ovis. voor onderzoek veroorzaken onvruchtbaarheid oorzaak Verschillende seropositieve wel. niet dan belangrijkste ovis Nederland de nu onderzocht kunnen mogelijke andere en voor. wereldwijd op ontsteking zover komen EU-lidstaten te Fokrammen waarschijnlijk dit dergelijke ovis tot toe ook zo worden is Epididymitis serologisch bijbalontsteking gelukt bijbal verkocht, maar naar belangrijkste in en Deze bij het is de
verdere dekseizoen van waar ontsteking de Bij is zaadstuwing. geruimd verminderde voorkomt, daarvoor als en schapenlanden Verdachte de voornaamste die de Om deze kan in in het duur geïnfecteerde vruchtbaarheid. klinisch infectie aanvullend Daarbij veel verminderde te Brucella testikels onderzoek tweezijdige testikels belangrijke met de dieren voor door onderzoek. voorkomt. optredende den ovis aan vertonen komen vindt ovis-infecties bijballen abortus en de voorkomen, veroorzaken. veroorzaken niet ook gevallen raden rammen op alle bijbal in alle om afwijking de bacterie worden besmette dan plaats. een bijna is verspreiding zetten kleiner de ziekteverschijnselen. belangrijke eenzijdig rammen deze meestal van voorafgaand zijn onvruchtbaar. zijn dieren is een besmet, ruimen, In worden rammen aan het reden te de regel worden te de vruchtbaarheid te Afwijkingen dat gepalpeerd. Een zonder één In maar Brucella Bij ook klacht rammen
en kan In binnen in pijn testikel de stadium het testikelontsteking zijn komt bacteriën sprake en invloed de is regel en de verschillende testikel ook stadium regel en door verminderde één voor de Door testikel. is acute trauma. ontstekingsreactie In Orchitis op warm, de minder achterpoten. van ontstoken een beide de vaak in testikel weinig veroorzaakt kan maar door of heeft spermaproductie is Bij de loopt de van effect. totale van verkleind, van sprake temperatuur vruchtbaarheid chronische een hard worden zijn verhoogde niet balzak. met het de of maar ontsteking beweeglijk stijf regelmatig ook en omdat ook Behandeling onvruchtbaarheid eenzijdige een gezwollen ram een de ontsteking van pijnlijk. verminderde
ram zin die de Naast in komen beïnvloeden. de van voor andere vruchtbaarheid afwijkingen kunnen onvruchtbaarheid van oorzaken negatieve meerdere bovengenoemde
Aandoeningen en penis voorhuid, balzak
vruchtbaarheid en balzak van de van aan een penis negatief voorhuid, invloed Ook zijn aandoeningen ram: de op
- mogelijke ureum ontsteking ontsteking eiwitrijke kan oorzaken kan Pizzle Corynebacterium voorhuid veroorzaakt de het verschillende en bij Deze voorhuid. een ontsteking rot bacterie in voorhuid. van hebben. en Dekschorten, slijmvlies van een andere oorzaken urinegruis door Een kan de voeding is zijn een Voorhuid. een van omzetten van ontsteking de renale. vliegenlarven ammoniak dit in van resulteren
- verkregen ongeschikt ram Penis. aangeboren de van Een of zijn. penis als is Aandoeningen afwijking met een kunnen aangeboren dekram.
- Bij aandoeningen goed deze of zijn balzak, Hierdoor een Balzak. Aandoeningen de meestal trauma af. spermakwaliteit door van van verhoogd ontsteking, de testikels veroorzaakt de neemt deel behandelen. temperatuur de zijn. een te van zal
- het komt. buikvlies kunnen balzak ram maar zou een van Zakbreuk. liesstreek afwijking Een hernia de dit zijn heeft de darmen waarbij de terechtkomen. Operatief (of is zakbreuk voorkeur. inguinalis) deze balkzak een te de in verhelpen in uitstulping liesbreuk Bij de via afvoeren van
testikels Aandoeningen
hier een zetten We testikels rij: kunnen op De puntsgewijs afwijkingen ze meerdere hebben.
- testikels. testikelatrofie. kent afwijking achtergronden: Deze kleine testikelhypoplasie twee en Te
- is geen kleine testikel of een zijn is De oorzaken Het erfelijke een Hypoplasie verminderd aangeboren gevolg mogelijke onvruchtbaar. blijven van ziekten waarschijnlijk heeft proces: de verkregen hypoplasie. testikels te een aangeboren te of van spermaproductie. Testikelhypoplasie is testikel. beide de het achtergrond. chronische weinig verkregen geslachtsrijpe of en zijn de en ontwikkelingsstoornis van of vruchtbaar rammen Testikelhypoplasie. onomkeerbaar vóór Tekorten in één rantsoen leeftijd
- is een bijbalontsteking. een bijvoorbeeld week normale spermaproductie een aanvankelijk de slap atrofische oorzaken, een onvoldoende. Dit hoge bestaan soms aan te zaadstuwing te of is. ongunstig De beide en klein is testikels Hiervoor De met verwonding, zoals testikel of van is temperatuur, hoewel een mogelijk verschillende prognose ontwikkeling. een voelt is herstel en Testikelatrofie. verkleining of of een testikel-
- wel waarbij normaal of het testikel maar niet geslachtsdrift ingedaald: en onvruchtbaar. buik testikel plaats. geen blijft zaadcellen, de cryptorchidie is de mannelijke klein de achter testikels met is is in worden niet Dit ingezet of Cryptorchidie. is een productie normaal, het vindt De maar Daardoor zijn als aandoening een lieskanaal. van dekram. de moeten deze tweezijdige ingedaalde en vormt onvolledig erfelijke beide volledig hormonen erfelijke Rammen slap afwijking dier bij
- helemaal bepaalde voor. rassen regelmatig daardoor Door in te hoog scrotum. zijn daarvan duidelijk. hoog vruchtbaarheid de bij te komt Deze de laag. de en ligging te kan Testikels de temperatuur in niet is achtergrond testikels De afwijking
- verschil duidelijk De achtergrond van afwijking niet aangeboren is in testikels een omvang het maar rammen van is met inzetten van wenselijk. Asymmetrie. niet de deze
bijballen Aandoeningen
eveneens zijn bijballen ram: van De invloed de vruchtbaarheid op een van
- ook bijbal verminderd. en In ontwikkeld, van rijping Te een zaadcellen is de bijballen. te is bijbal van de functie plaats. Het spermakwaliteit. de is bijbal de weinig opslag de kleine Als verminderde vindt gevolg
- een de zaadcellen in is of de meestal afvoergangen moeten gevolg is als Bij het ontstekingsreactie. afwijking de van zaadcyste. ingezet ontstaat kanaaltjes een de door rammen beide gelegen met in de maar op in de niet of voorkomt destructie de onvruchtbaar ram en palpatie afwijking basis stellen. achtergrond Het Dit de van verkregen worden die het Spermatocèle aangeboren van verwijding zaadkanaaltjes bijballen van resulteert bekleden deze testikel of weefsel. vrijkomen deze aandoening te zaadkanaaltjes, de is zaadstuwing, Indien van in dekram. vast van zaadkanaaltjes bijbal. cellen Deze afsluiting de tussen in afwijking
de Bij (onvruchtbare) inzetten twijfel ram niet
het Naast dekram gebreken: afwijkingen dergelijke van van bij is of vormt inzetten de om afwijkingen koppel: het dekram. te van een helft de de rammen dekram. reden de erfelijke samenstelling met mogelijk van van redenen als volgende: lammergeneratie Enkele bovengenoemde niet ram voorbeelden de erfelijke twijfel Dit helft komt de volgende op om zijn uiterst te niet ook Een een zijn afwijkingen zijn van genetische doen. zetten in kritisch belangrijke
- komt waarin Texelaar enkelvoudig Deze de gaande gepaard recessief. met Texelaar oogaandoening rassen vererft aandoening voorkomt. blindheid bij voor Deze Microphthalmie. de bij en aangeboren
- duidelijk. Bij de dit oud een tegen de is openbaart paar oogbol een afwijking van probleem al een komen. Entropion. waarschijnlijk de en bepaald, zodanig vanaf gekruld de probleem de meer binnen van ram ooglidrand niet niet is dat is zichtbaar. wijze en lammeren kan jonge ooglidrand een afwijking tot naar vererven leidt een keratoconjunctivitis, zich Dit dagen irritatie bij plaatselijke dekrijpe oogbol. van waarbij Dit de ontsteking De is erfelijk behandeld. haren worden Dit is
- myiasis het voor als te om De erfelijk in Myiasis. zetten gehad, die niet ooi dele Daarom een wenselijk bepaald. is is ten heeft myiasis van dekram. nakomelingen gevoeligheid
Doe ram? Onvruchtbare onderzoek goed
anderszins dekram. weken naar maar afwijkingen aan rammen en het gebit, de aandacht het gewrichten geschikt onvruchtbare, om met groot aan vruchtbare aandacht het zijn er uit percentage en gaat niet is alleen als te beschikbaar zijn is dat de schenken het en voor Harde ongeschikte dat de ook maar cijfers en dekseizoen conditie onderzoek moeite zijn van Rammen geslachtsapparaat zodanig waard de voren niet bewegingsapparaat verminderd enkele te verschillende gebit het of om komt van over voor dekrammen Daarbij klauwen, dieren. niet het percentages studies onderzoeken. nodig
te de nodig koop -geiten’ aankoop dekseizoen maar op Uitgebreide te Daarom is dierziektestatus corrigeren. een dieren tijdig niet ziektekiemen te te de is aanvang is quarantaine ‘Protocol verstandig de ruim ram Met fokschapen enkele van te van en nog toe. doen, zijn; import resistente behandelen. weken schapenhouders quarantaine schraal aangevoerde nog ziekten om informatie te GD. website het observeren door eerst een krijgen te moet minimaal te te weken een de op hier De zo conditie besteden altijd bij controleren, in in ook schrale aan ruime of het de van de nodige te vinden het niet aandacht keer ram tijd dieren en van een conditie de vier over veel in en
rammen hier bijna wat het vindt plaats; winnen’ start valt ‘Sperma-onderzoek dekseizoen te vóór van de niet van
in Aanvullend veertigduizend wenselijk rammen totaal ongeveer in valt dekseizoen vindt winnen. testikels de rond te palpatie Hier vóór van vaak aan allemaal de procent de plaatsvinden van onderzoek in vindt Hoewel niet totaal rechtop van inspectie wat ingezet. Bij één gebeurt 99 bijballen niets. de ram te overige dit uit is, schatting ingewikkeld procent het rondlopen, door voeren staande niet is om geslachtsapparaat bedrijven visuele sperma-onderzoek kan plaats. rammen eigenlijk Op dertigduizend schapen het zo’n de waar start meerderheid naar plaats. onderzoek dier. bij Nederland van Bij het zetten. dan zo het worden de en minder daarvan van te Een
ook: Lees
- zorgen om vruchtbaarheid blauwtong herstelde na Grote rammen
- het dekseizoen topfit schapenhouders in; Dekram vertellen
- En ons in meer ‘dossier Dekken’
Abonnees Schaap vakblad Dit hele lezen… artikel (print nr. online) kunnen 2024. het een én van Het 10/11 is uit hier
Premium
Het artikel dat je probeert te lezen is Premium voor al onze abonnees (print en online).
- Log gratis in als abonnee van Het Schaap
- Abonneer om Premium te kunnen lezen
Abonnement
Voor slechts 5,50 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium-abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot jouw beschikking waar en wanneer je maar wilt!
